Медиация туралы
2013 жылы өткен Қазақстан Республикасы судьяларының VI съезі «Қазақстан 2050» стратегиясын қабылдауымен тұспа тұс келді.
Сол съезде Елбасымен Азаматтық процестік кодексінің жобасын әзірлеу тапсырылды. Жаңа кодекс дамыған қоғам талап сай болуы тиіс еді.
2016 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілген жаңа Азаматтық процесстік кодексіне көкейде жүрген жаңашылдықтар енгізілді. Қазір өз жемісін беріп, соттардың сенімін ақтауда.
Оның бірі соттан тыс делдалдың көмегімен дауды бітістіру процесі - медиация институты құрылды. Бұл екі жақ та келісетін шешім қабылдануы мүмкін істерді қараудан соттарды біртіндеп босату үшін алғышарт жасайды.
Сонымен қоса, жаңа азаматтық процестік кодексінің ерекшелігі соттардың бітістіруші (татуластырушы) судьясы болып, медиацияны өздерінің жүзеге асыруы. Медиатор болуға жататын тұлғалардың тізімінің кеңеюі. Тараптардың сот медиаторын немесе кәсіпқой әлде қоғамдық медиаторларын өздері таңдап, соған жүгіне алуы. Медиаторды таңдаудағы және медиацияны жүргізу кезіндегі бейтараптық пен теңдіктің, ортақ бір пікірдің қалыптасуы. Нәтижесінде уақыт ұтымдылығы, ортақ келісімге келу және мемлекет бюджетіне төленген баж салығының қайтарылуы.
Сот дауды мәні бойынша шешіп қана қоймай, сот медиаторы бола отырып заңдарда көзделген тәртіппен тараптың өзара келіскен ортақ қалауларын заңдастыра алады. Соныңда, туындаған даудан ұтылған тараптың болмауы және соттың халық пен бірге отырып дауды өз қалаулары бойынша шешуі, биліктің бір тармағы болып табылатын - сот билігіне халықтың құрметі мен сенімін арттыра түседі.
Медиацияның тағы бір ерекшелігі - халық өз қатынастарын сотта шешуге мәжбүр болатын себептерін кәсіпқой немесе қоғамдық медиаторларға жүгіну арқылы сотқа дейін шешуге қол жеткізе алады.
Сотқа дейінгі татуласу рәсімі ерікті түрде орындалмаса, сот арқылы мәжбүрлеп орындату көзделген.
Мемлекетіміз шешімі табылмаған түйінді бейбіт жолмен шешуге барлық мүмкіндікті сарқуға жаңа жол ашты.
Астана қаласының қылмыстық істер жөніндегі сотының судьясы Б.К.Идирисов
